KIEDY WSZCZEPIA SIĘ ROZRUSZNIK SERCA? JAK DOKONUJE SIĘ WSZCZEPIENIA ROZRUSZNIKA? ŻYCIE Z ROZRUSZNIKIEM KIEDY WSZCZEPIA SIĘ ROZRUSZNIK SERCA? Dla każdego jest oczywistym, że serce musi tłoczyć krew Dla dotlenienia i odżywienia drogą krwi mózgu, nerek, wątroby, mięśni – niezbędne są częste i silne skurcze mięśnia sercowego! Te skurcze tłoczą krew porcjami do tętnic i dalej do tych ważnych narządów. Każdy skurcz mięśnia sercowego tłoczący krew odczuwamy jako „uderzenie serca” – a akcję tłoczenia krwi jako „bicie serca”. Odpowiednia liczba uderzeń serca na minutę gwarantuje, że narządy są dotlenione i odpowiednio odżywione substancjami energetycznymi, budulcowymi, witaminami, itp. Częstość tej ważnej dla zdrowia mimowolnej akcji serca mierzymy jako tzw. puls. Pomiar pulsu mierzy przepływ krwi Gdy serce tłoczy krew do tętnic - „porcjami” równymi pojemności komór - fala krwi rozciąga elastyczne ściany tętnic. Kiedy fala krwi przepłynie, następuje skurcz ścian tętnic. Naprzemienne rozkurcze i skurcze tętnicy są zwane tętnem lub pulsem krwi. Aby ustalić jak intensywnie serce pracuje – czyli ile w jednostce czasu tłoczy krwi? – najlepiej jest zmierzyć częstość pulsu na 1 minutę. Puls możemy łatwo wyczuć, przykładając palce do szyi w miejscu, gdzie przebiega tętnica. W ten bardzo prosty sposób mierzy się ilość uderzeń serca w ciągu minuty. Dlaczego puls się zmienia? W chwilach zdenerwowania lub wysiłku fizycznego serce bije szybciej, tłoczy więcej krwi - bowiem narządy potrzebują więcej tlenu i energii. Zapewnia to inteligentnie reagujący układ nerwowy, który posiada ośrodki przyspieszające i zwalniające pracę serca, znajdujące się w rdzeniu przedłużonym. Do tych ośrodków docierają pobudzające impulsy z mózgu. Istotny jest również sygnał hormonalny, np. związana ze stresem adrenalina, która jest intensywnie wydzielana przez nadnercza w stanach zdenerwowania znacznie przyspiesza bicie serca. Jeśli stres trwa długotrwale, gdyż jest spowodowany drudna do zmiany stresogenną sytuacją w domu czy w pracy - może dojść do zaburzeń krążenia, w tym do choroby nadciśnieniowej, i jej powikłań. Czy serce może spowalniać? Dobrze znana jest dobowa zmienność akcji serca. Np. w godzinach popołudniowych prawidłowa częstość akcji serca – to u mężczyzn puls od 46 do 93/min; a u kobiet od 51 do 95 uderzeń/min. Nocą serce odpoczywa i spowalnia. U osób młodych obniża się średnio o 24 uderzeń na minutę.; a u osób po 80 roku życia o 14 uderzeń na minutę. Zagraża zdrowiu i życiu zbyt wolna praca serca! Dobowe zmiany akcji serca, w tym nocne spowolnienie częstości skurczów mięśnia sercowego są niegroźne dla zdrowia, ale duże i przewlekłe spowolnienie –jest poważnym zagrożeniem. Chorobliwie wolna akcja serca zwana jest rzadkoskurczem mięśnia sercowego lub terminem medycznym - bradykardią. Jest to patologia powodowana zwykle niewydolnością lub uszkodzeniem układu przewodzenia lub generowania impulsów elektrycznych, który pobudza serce do energicznego skurczu . Decyzję o wszczepieniu stymulatora serca podejmuje się, kiedy jednocześnie zaistnieją 3 przesłanki: Elektrokardiogram (EKG) chorego, czyli charakterystyczny wykres graficzny obrazujący elektryczną aktywność serca całkowicie niezrozumiały dla pacjenta - obrazuje zaburzenia przewodzenia (lub generowania) impulsów elektrycznych pobudzających serce do energicznego skurczu i tłoczenia utlenowanej krwi do tkanek. Za mała jest częstość skurczów mięśnia sercowego – co obrazuje puls znacznie poniżej 60 impulsów na 1 minutę U chorego obserwuje się wyraziste objawy niewydolności wywołane zaburzeniami przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu tzw. kliniczne, które opisujemy poniżej. Jakie objawy wskazują na zaburzenia przewodzenia (lub generowania) impulsów elektrycznych w sercu? Są nimi: szybka męczliwość podczas wysiłku, częste zawroty głowy, niekiedy nawet omdlenia czy utrata przytomności. Przyczyną tego jest najczęściej spowolnienie akcji serca wskutek zaburzenie rytmu kurczliwości mięśnia sercowego. DOKONUJE SIĘ WSZCZEPIENIA ROZRUSZNIKA? Co wszczepiamy – czyli jak wygląda rozrusznik serca? Rozrusznik stał się obecnie bardzo mały. Może już być już mniejszy od niewielkiego i bardzo cienkiego zegarka, którego grubość wynosi ok. kilku mm. Łatwo jest go więc wszczepić pod skórę, tak aby nie był widoczny. Charakterystyczne są jego cienkie i długie elektrody, których końcówki w czasie zabiegu wprowadza się do przedsionka serca. Elektrody mają długość ok. 50 cm. Składają się z przewodów elektrycznych otoczonych silikonową izolacją, zakończone są niewielką kotwiczką lub wkrętem. Na zdjęciach poniżej przedstawiono typowe rozruszniki i elektrody wszczepiane na początku lat 2000. Jak przebiega zabieg wszczepienia rozrusznika serca ? Rozrusznik zwykle umieszczany jest podskórnie, na powierzchni klatki piersiowej poniżej obojczyka. Zabieg wszczepienia rozrusznika trwa zwykle około godziny. Trzeba wiedzieć, że jest zwykle przeprowadzany w specjalnej sali zabiegowej (nie operacyjnej!) – jednak z zachowaniem najwyższych wymagań odnośnie sterylności. Najczęściej wszczepia się elektrodę stymulatora do jednej komory serca (tzw. stymulator jednojamowy). Do tego typu zabiegu nie jest potrzebne znieczulenie ogólne - zwykle przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym i całkowitej przytomności chorego. W znieczuleniu miejscowym nacina się skórę nieco poniżej obojczyka na długości ok. 4 cm i następnie do żyły wprowadza się elektrodę przez specjalny prowadnik do serca. Końcówkę elektrody mocuje się w okolicy prawego przedsionka. Po umieszczeniu elektrody w stosownym miejscu serca, jest ona podłączona do rozrusznika. Oznacza to koniec zabiegu, którego ostatnim etapem jest zszycie skóry nad rozrusznikiem i założenie opatrunku. Jak kontroluje się poprawność wszczepionego rozrusznika? Poprawność jego położenia sprawdzana jest w trakcie zabiegu przy pomocy obrazowania rentgenowskiego. Następnie za pomocą zewnętrznego urządzenia testującego wymogi układu krążenia chorego ustala się parametry działania elektrody wytwarzającej impulsy elektryczne pobudzające serce do regularnej pracy. Impulsy te są wytwarzane przez mały stymulator zasilany przez baterię i sterowany przez mikokomputer. Za pomocą szwu mocuje się elektrodę tak, aby zapobiec zmianie jej położenia. Jak wszczepia się stymulator dwułamowy? Operacja wszczepiania stymulatora dwujamowego przebiega podobnie, chociaż jest nieco bardziej skomplikowana, gdyż drogą żył trzeba wprowadzić do odpowiednich miejsc serca dwie elektrody. Jak długo trzeba przebywać w szpitalu czy klinice? Zwykle już na drugi lub trzeci dzień po zabiegu pacjent jest wypisywany do domu. Na pierwszą kontrolę zgłasza się do przychodni przyklinicznej za ok. 4 – 6 tygodni od wypisu z kliniki. ŻYCIE Z ROZRUSZNIKIEM Czy istnieje zagrożenie powikłaniami? W zdecydowanej większości przypadków zabieg wszczepienia stymulatora jednojamowego przebiega bez komplikacji i może trwać tylko niecałą godzinę. Jednak w kilku procentach przypadków może dojść w trakcie zabiegu lub w jakiś czas po nim do wystąpienia powikłań. Niektóre z nich są względnie niegroźne: np. krwiak w miejscu wszczepienia rozrusznika, odklinowanie i niewielkie przemieszczenie elektrod w sercu. Wystąpienie takich powikłań wiąże się z koniecznością przedłużenia hospitalizacji o kilka dni w celu np. ponownej stabilizacji elektrod czy usunięciu krwiaka. Bardzo rzadko dochodzi do groźniejszych powikłań takich jak zainfekowanie rozrusznika i elektrod, zator powietrzny, tamponada serca, bakteryjne zapalenie wsierdzia czy nawet zgon. Niestety ryzyka wystąpienia powikłań nie da się całkiem wyeliminować. Dlatego decyzja o wszczepieniu rozrusznika serca powinna być bardzo starannie przemyślana tak przez pacjenta jak i przez lekarza. Jak często po wszczepieniu stymulatora trzeba przychodzić na jego kontrolę? Obecnie wszczepiane są nowoczesne rozruszniki serca, które zawierają mikrokomputer i baterie pozwalające na ok. 10-leni okres bezawarynej pracy. Taki mikrokomputer można obecnie bez ingerencji cielesnej – „na odległość” przeprogramowywać i poprawić parametry pobudzania serca. Jednak nawet takie nowoczesne urządzenie wymaga regularnego kontrolowania, sprawdzania stanu baterii, ciągłości elektrod, itp. Najważniejszą przyczyną kontroli jest jednak dopasowywanie programu stymulacji serca do aktualnego stanu zdrowia. Dlatego na pierwszą kontrolę należy zgłosić się do przychodni przyklinicznej za ok. 4 – 6 tygodni od wypisu z kliniki. Kolejne kontrole przeprowadzane są w zależności od potrzeb najpierw co kilka miesięcy, a następnie przy stabilnym ustawieniu mikrokomputera nawet co rok lub co dwa lata. Samemu należy zgłosić się na. Wizytę kontrolną w przypadku wystąpienia omdleń, zasłabnięć, dużej bolesności okolicy rozrusznika, itp. Czego nie wolno osobom ze stymulatorem? W trakcie badań zawsze należy informować lekarza, pielęgniarkę a nawet dentystę o wszczepionym rozruszniku. Niektóre zabiegi i badania diagnostycznych są bowiem przeciwwskazane. Do takich zabiegów zalicza się: niektóre zabiegi operacyjne:, kardiowersję elektryczną i defibrylację, litotrypsję oraz terapeutyczne napromienianie. Do przewiwskazany badań zalicza się badanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI), diatermię. Czy można używać telefon komórkowy, kuchenkę mikrofalową i inne urządzenia elektryczne mając rozrusznik serca ? Większość typowych domowych urządzeń elektrycznych, takich jak telewizor, radio, kuchenka mikrofalowa, komputer, golarka elektryczna, pralka może być bezpiecznie używana. Należy dbać o dobry stan techniczny tych urządzeń – a zwłaszcza o ich uziemienie. Telefon komórkowy również może być bezpiecznie używany jednak nie powinien być zbliżany do okolicy rozrusznika serca na odległość mniejszą niż 15 cm, a rozmowy należy przeprowadzać trzymając telefon przy uchu przeciwległym do strony po której został wszczepiony rozrusznik. Nie należy również nosić telefonu komórkowego w kieszeni blisko rozrusznika. Nie należy również zbliżać do rozrusznika elektrycznej suszarki do włosów. . Red. Piśmiennictwo: 1. Symulator – przyjaciel twojego serca; dr hab. med. Franciszek Walczak, dr inż. Roma Kępski, PZWL, 1995 2. Bradykardia - przyczyny, rozpoznanie, leczenie. autor; Dr med. Andrzej Biłan Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych AM w Lublinie;Kierownik: prof. dr hab. med. Jerzy Łopatyński; Źródło: "TERAPIA" NR 1 (160), STYCZEŃ 2005 3. Encyklopedie i publikacje internetowe